اطلاعاتی چند در مورد سرطان
سَرَطان یا چَنگار[۱] تقسیم نامتقارن سلولهای بدن. سلولهای سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلولها جدا میافتند. علت دقیق این پدیده نامشخص است ولی احتمال دارد عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلولها میشوند در هسته سلول اشکال وارد کنند، مانند مواد رادیو اکتیو، مواد شیمیایی و سمی یا تابش بیش از حد اشعههایی مانند نور آفتاب.[۲] در یک جاندار سالم، همیشه بین میزان تقسیم سلول، مرگ طبیعی سلولی و تمایز، یک تعادل وجود دارد. سرطان شامل همه انواع تومورهای بدخیم میشود[۳] که در پزشکی آنها را بیشتر با نام نئوپلاسم میشناسند. وقتی که یکی از سلول های بدن توسط عوامل مختلف رشدی غیر طبیعی می کند و باعث رشد غیر عادی سلول های دیگر می شود و در نهایت منجربه تولید تومر میشود که آن قسمت را از کار می اندازد وبه قسمت های دیگر نیز سرایت می کند. احتمال بروز سرطان در سنین مختلف وجود دارد ولی احتمال بروز سرطان با افزایش سن زیادتر میشود[۴] سرطان باعث ۱۳٪ مرگها است[۵] بر طبق گزارش انجمن بهداشت آمریکا ۷٫۶ میلیون نفر بر اثر سرطان و در سال ۲۰۰۷ مردهاند[۶] سرطان تنها ویژه انسان نیست و همه جانوران و گیاهان پرسلولی نیز ممکن است به سرطان دچار شوند. سرطان بیماری پیش رونده است. تفاوتهای بارزی در میزان وقوع و مرگ و میر ناشی از انواع سرطان در سرتاسر دنیا وجود دارد. برای مثال میزان مرگ ناشی از سرطان معده در ژاپن ۷ تا ۸ برابر آمریکا است درمقابل میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در آمریکا کمی بیش از ۲ برابر ژاپن است. مرگ و میر ناشی از سرطان پوست که بیشتر به علت ملانوم بدخیم میباشد در نیوزلند ۶ برابر شایع تر ایسلند است که مهمترین علت آن تفاوت در معرض نور خورشید قرار گرفتن (یا نقص لایه ازن) میباشد. اکثر سرطانهای تخمدان از یک سلول منفرد طی تجمع اختلالات ژنتیکی و اپی ژنتیکی ایجاد میگردد. این اختلالات باعث عدم کنترل بر تقسیمات سلولی، ناپایداری ژنتیکی، مقاومت به آپوپتوز، نامیرایی، قابلیت تهاجم یافتن، متاستاز و رگ زائی، مهار آپوپتوز و در نهایت باعث نامیرایی سلولهای سرطانی میشود.[نیازمند منبع] سرطان پستان و پروستات هنوز به ترتیب از شایعترین انواع سرطان در زنان و مردان است و موارد سرطان ریه در زنان در حال افزایش است. همچنین موارد تومورهای مری که در اثر اسیدهای واکنشی در اثر چاقی ایجاد میشود اکنون بیشتر در مراکز درمانی دیده میشود. سرطان در نواحی سر و گردن که توسط نوعی ویروس ایجاد میشود در حال افزایش است که گفته میشود که سکس دهانی عامل اصلی انتقال این نوع ویروس است. [۷] بر اساس بررسیهای تازه، افزایش نرخ امید به زندگی به این معنی است که افراد بیشتر عمر می کنند و تعداد بیشتری از آنها تحت تاثیر این بیماری قرار خواهند گرفت. اما همین گزارشها میگویند که روش زندگی بهتر مانند کاهش وزن و سیگار نکشیدن، میتواند تاثیر مهمی در عدم ابتلا به این بیماری داشته باشد. اما به گفته پروفسور پیتر سیسیانی، از دانشگاه کویین مری، افزایش موارد سرطان “اجتناپ ناپذیر نیست.” او میافزاید: “کارهای زیادی است که میتوانیم برای جلوگیری از ابتلا به سرطان انجام دهیم.” اشاره او به عواملی در زندگی روزمره مانند چاقی، گوشت قرمز و یا استفاده از دخانیات است که خطر ایجاد و رشد تومور را افزایش میدهد. همچنین دکتر سیسیانی گفت که دنبال کردن یک روش زندگی سالم میتواند خطر ابتلا به سرطان را در طول زندگی یک فرد از ۵۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش دهد. [۸] سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که بیماری چاقی بویژه در کشورهای توسعه یافته یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان به شمار می رود. همچنین سازمان ملل از افزایش سرطان های ناشی از چاقی در کشورهای توسعه یافته خبر داد. تنها در سال ۲۰۱۲ بیماری چاقی در کشورهای توسعه یافته باعث ابتلای ۴۸۱ هزار نفر از مردم این کشور ها به بیماری سرطان بویژه در میان زنان شده است. ذکر اینکه رقم افرادی که در اثر بیماری چاقی بیش از حد به سرطان مبتلا شده اند ۳٬۶ درصد از مجموع بیماران سرطانی جهان در سال ۲۰۱۲ را تشکیل میدهد تصریح کرده است که از طریق مقابله با بیماری چاقی می توان دست کم ۲۵ درصد از آمار ابتلا به سرطان در این جوامع را کاهش داد. در این گزارش اشاره شده است که کشورهای منطقه آمریکای شمالی در سال ۲۰۱۲ با ۱۱۱ هزارنفر بیمار یعنی معادل ۲۳ درصد از مجموع مبتلایان به سرطان های ناشی از چاقی ، در صدر جدول این بیماران و کشورهای اروپای شرقی با نزدیک به ۶۵ هزار نفر در مقام دوم قرار دارند. [۹] دخانیات: مصرف دخانیات در ایجاد سرطان در مجاری تنفسی نقش اساسی دارد. ۹۰٪[۱۰] ابتلا به سرطان ریه به دلیل کشیدن سیگار رخ میدهد. سیگار کشیدن مهمترین عامل محیطی منفرد در وقوع مرگ زودرس در آمریگا میباشد.[۱۱] مواد غذایی: مصرف الکل در ابتلا به سرطانهای دهان (به غیر از لب)، حنجره، مری و به دلیل ایجاد سیروز الکلی احتمال بروز سرطان کبد را بالا میبرد. مصرف قند در طول دوره درمان سرطان ممنوع است زیرا سلولهای سرطانی با مصرف قند میتواند بهتر بافتهای دیگر بدن را آلوده کنند. معنی این حرف این است که سلول سرطانی با مصرف قند قوی تر می شودو باسرعت بالاتری تکثیر میشوند. توضیح ساده آن این است که سلول سرطانی دارای ۹۴گیرنده قند است ولی سلول بدن دارای ۴ گیرنده است وهر مولکول قندی را که ببیند جذب میکند و بزرگتر میشود. پرتوها: برخی از پرتوها همچون پرتوهای فرابنفش خورشید موجب سرطانهایی چون سرطان پوست میشوند. عفونتهای باکتریایی و یا ویروسی: برخی سرطانها همچون سرطان گردن رحم به علت عفونتهای ویروسی (ویروس پاپیلومای انسانی) بروز میکنند..[۱۲] عوامل ژنتیکی وجود سابقه سرطان بین اعضای نزدیک خانواده احتمال دچار شدن به سرطان را افزایش میدهد. وجود جهش در برخی ژنها (که به آنها آنکوژن و ژنهای سرکوبگر تومور میگویند، باعث بروز سرطان میشود. ژندرمانی در ژندرمانی سرطان از اولیگونوکلئوتیدها استفاده میشود. نمونهای از این روش برای جلوگیری از ساخته شدن پروتئین پیجیپی برای خارج نشدن داروهای ضدّسرطان از سلولها میباشد. عوامل ایمنولوژیک (ایمنی) نارسایی مکانیسم ایمنی طبیعی بدن عاملی مستعد کننده در ایجاد سرطان ریه شناخته شدهاست. سن افزایش سن احتمال دچار شدن به برخی سرطانها را به شدت افزایش میدهد. اغلب سرطانها در سنین حدود ۵۵ سال یا بیشتر از آن رخ میدهند. سرطان یکی از علتهای اصلی مرگ در میان زنان ۴۰ تا ۷۹ سال و مردان ۶۰ تا ۷۶ سال است. سرطان کودکان کمتر از ۱۵ سال را نیز دچار میکند. سرطان علت بیش از ۱۰ درصد موارد مرگ و میر در این گروه سنی در آمریکا میباشد. لوسمی حاد (نوعی سرطان خون) و سرطانهای دستگاه عصبی مرکزی حدود ۶۰ درصد مرگ و میرها را در این سن باعث میشوند.[۱۳][۱۴] انواع سرطان سرطانها به دو دسته سارکومها و کارسینومها تقسیم میشوند گسترش سرطان سرطان به سه طریق به شرح زیر در بدن گسترش مییابد: از طریق بافت: سرطان به بافت نرمال مجاور حمله میکند. از طریق دستگاه لنفاوی: سرطان به دستگاه لنفاوی حمله میکند و در عروق لنفاوی حرکت مینماید و به دیگر نقاط بدن میرسد. از طریق خون: سرطان به سیاهرگها و مویرگها حمله میکند و همراه خون به دیگر نقاط بدن میرسد. هنگامیکه سلولهای سرطانی از تومور اولیه (اصلی) جدا میشوند و همراه لنف یا خون به دیگر نقاط بدن میرسند، ممکن است توموری دیگر (ثانویه) تشکیل شود. این فرایند را متاستاز مینامند. تومور ثانویه (متاستازی) از همان نوع تومور اولیه است. بهعنوان مثال، اگر سرطان پستان به استخوانها گسترش یابد، سلولهای سرطانی در استخوان در واقع سلولهای سرطان پستان هستند، و بیمای سرطان متاستازی پستان است و سرطان استخوان نمیباشد. پیشگیری برخی از روشهای کلی مانند عدم استعمال دخانیات، مصرف غذای سالم، پرهیز از عوامل تراتوژن (برخی مواد شیمیایی صنعتی مانند آزبست، اشعه یونیزان مانند کار در رادیولوژی، نور آفتاب و…)، ورزش[۱۵] و خودداری از رفتارهای پرخطر جنسی[۱۵] در پیشگیری از سرطان موثرند. روشهای درمان روشهای اصلی درمان سرطان عبارتند از: شیمی درمانی پرتو درمانی جراحی ژن درمانی آنتیانجیوجنسیس تفکر مثبت هایپرترمیا درمان بیولوژیکی یا ایمونولوژیک: که مشتمل بر بازسازی، تحریک، هدایت و تقویت سیستم طبیعی دفاعی بدن بیمار است و با بکارگیری آنتی بادی و هدایت سیستم دفاعی خود بیمار جهت مبارزه با سرطان روی میدهد. بکارگیری عواملی مانند اینترفرون، سلولهایی که فعالیت ضدتوموری مستقیم دارند، و پادتنهای تکتیره رشد سرطان را کاهش میدهد. درمان فوتودینامیک (بکارگیری رنگ و نور): در این شیوه رنگ به داخل یک رگ تزریق و سپس در تمام بدن منتشر میشود. پس از چند روز، این رنگ تنها در سلولهای بدخیم باقی میماند. سپس نور قرمز رنگ لیزری به سلول تابانده میشود و رنگ درون سلول سرطانی این نور را جذب میکند. این امر منجر به واکنش فوتوشیمیایی که ویرانگر سلولها است میشود. سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر: در برخی موارد ضایعه بدخیم سرطان ریه منجر به مسدود شدن خشکنای میشود. در چنین موردی پزشک با سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر راه عبور هوا را برای بیمار باز میکند. این روش به گونه کامل نمیتواند منجر به ازبین بردن ضایعه بدخیم شود ولی کمکی است جهت آسان شدن تنفس در بیمار. فیزیوتراپی در سرطان سرطان یک بیماری عمومی است و میتواند علائم بسیاری از بیماریهای دیگر را که سرطان نبستند تقلید کند و وقتی که تشخیص سرطان داده شد آنوقت هر چه در بیمار اتفاق میافتد به سرطان نسبت داده میشود. چه بسیار بیماریهایی که در سرطانی وجود داشته و قابل معالجه بوده است و در اتوپی تشخیص داده شده است و اصولاً علت مرگ عوارض غیر قابل درمان نبوده است. باید به این گونه بیماریهای همراه توجه دقیق داشت درمان این عوارض گاهی سبب شده که بیمار مدتها زندگی راحتی داشته باشد. تشخیص به موقع این گونه عوارض کمک فوقالعادهای به بیمار میکند. عوارض بیوشیمی سرطان: هیپرکلسمی، هیپوکلسمی، هیپوناترمی، کمبود پتاسیم، زیاد بودن پتاسیم، بالا بودن اسید اوریک، هیپر تیروئیدیسم، هیپرلپیدمی، هیپوگلیسمی، بالا رفتن آمیلاز سرم، اختلالات تغذیه و آب و الکترولیت عوارض بالینی سرطان: سیستم قلب و عروق، سیستم تنفسی، سیستم ادراری، ضعف عضلانی، درد شدید، استئوپروز عوارض جراحی در سرطان:برحسب محل جراحی این عوارض بسیار متنوع و متفاوت است. عوارض شیمی درمانی، دارو درمانی و رادیو تراپی در سرطان:عوارض گوارشی، استئوپروز،، آتروفی عضلانی و عوارض دیگر فیزیوتراپیست:دارای دانش فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی حرکت، دید کلی نگر(Holistic)، همچنین قابلیت بکار گیری درمانهای غیر دارویی و برنامه ریزی توانبخشی است که این مجموعه دانش فیزیوتراپی نامیده میشود. اهداف فیزیوتراپی در سرطان: کاهش عوارض بیماری سرطان کاهش عوارض درمانهای سرطان راهاندازی و متحرک نگاه داشتن بیمار (کاهش عوارض بستری) حفظ استقلال بیمار کاهش درد بیمار فیزیوتراپی با متدلوژی خاص خود میتواند نقش مراقبتی و حمایتی مناسبی برای بیماران سرطانی بو جود آورد. یک اصل کلی در فیزیوتراپی سرطان این است:بیمار تا آخرین لحظه زندگی بروی پای خود بایستد. نزاری ناشی از سرطان بیماران سرطانی به طور شایع دچار از دست دادن شدید چربی بدن و توده بدون چربی بدن و به دنبال آن ضعف شدید، بیاشتهایی و کمخونی میشوند. این نشانگان تحلیلبرنده نزاری نامیده میشود. علت اصلی نَزاری سرطان مشخص نیست با این حال شکی نیست که نزاری به علت نیازهای تغذیهای تومور ایجاد نمیشود. پژوهشهای اخیر نشان میدهد که کاشکسی در نتیجه عواملی مثل سیتوکینهای تولید شده توسط تومور و میزبان در پاسخ به تومور به وجود میآید.[۱۶] آخرین پژوهشها پژوهشگران پزشکی میگویند سلولهای داسیشکل ممکن است در اثر کمبودشان در خون، مجبور شوند که به سلولهای سرطانی تمورهایی که در برابر درمان مقاومت میکنند، حمله کنند. این سیستم روشی نو برای درمان سرطان گزارش شده است.[۱۷][۱۸] استفاده از نانو روباتها جهت درمان سرطان با شکل گیری نانوتکنولوژی امیدها برای درمان سرطان بیشتر شد، از آنجا که نانو ذرات از سلولهای بدن کوچکتر هستند میتوان این نوید را داد که در آینده نزدیک روباتهای نانومتری ای ساخته شوند که بتوانند در نابودسازی سلولهای سرطانی و تومورهای مغزی کمنک شایانی نمایند و بیشتر سرطانهای رایج را از بین ببرند، این نوع روش درمان هیچ گونه عوارض جانبی نخواهد داشت و دقیقا با مکانیزم سلولهای دفاعی بدن فعالیت میکنند و میتوان آنها را سلولهای مصنوعی نیز نامید، در حال حاضر پروژهای تحت عنوان نانوپردازنده (nanoprocessor) وظیفه تحقیق روی این روباتها را بر عهده گرفته است. آمارها در ایران محمداسماعیل اکبری، رییس مرکز تحقیقات سرطان ایران در تیرماه سال ۱۳۹۳ هجریشمسی گفت: ایران تقریبا بالاترین رشد سرطان را در جهان دارد. سرطان دومین عامل مرگ و میر در ایران است.[۱۹] ایرج حریرچی، معاون مدیریت منابع انسانی و توسعه وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۲ آمار ابتلا به سرطان در ایران را سالانه ۹۰ هزار نفر و تعداد افراد مبتلا به سرطان در کشور را نیم میلیون نفر اعلام کرد و تخمین زد که طی ۱۵ تا سال ۲۰ آینده موارد ابتلا به سرطان به دو برابر افزایش یابد.[۲۰] سرطان معده، شایع ترین سرطان در مردان و سرطان پستان نیز شایع ترین سرطانها در زنان ایران شناخته شده است.[۲۱][۲۲] دکتر بهزاد رحمانی رئیس هیئت مدیره انجمن علمی جراحان عمومی ایران، در شهریور ۱۳۹۳ ضمن تأیید افزایش تعداد مبتلایان به سرطان و کاهش سن مبتلایان در ایران گفت: «گفتن آمار سرطان در کشور، سیاه نمایی نیست بلکه واقع نمایی است». وی استرس، استفاده زیاد از افزودنیها و نگهدارندهها در مواد غذایی و همچنین آلودگی هوا را از دلایل افزایش سرطان دانست.[۲۳] دکتر عبدالله فضلعلی زاده، رئیس انجمن سرطان ایران از رشد فزاینده بیماران سرطانی در کشور بهعنوان یک سونامی ناگهانی نام میبرد و میگوید سرطان بهعنوان یکی از معضلات جامعه بشری با تهدید انسانها در تمام گروههای سنی سبب خسارت جانی و مالی فراوانی میشود که کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.[۲۴] سیدحسن قاضیزاده هاشمی در آبان ۱۳۹۳ در مطلبی که با عنوان «شیوع سرطان را جدی بگیریم» در وب سایت شخصی خود نوشت: «سرطان یک واقعیت تلخ است و علیرغم این که میزان ابتلای هموطنان عزیزمان به این بیماری در مقایسه با کشورهای اروپایی ۵ برابر کمتر است، اما روندی رو به رشد دارد؛ چنانکه وضعیت فعلی ما در این خصوص مشابه چند دهه قبل آنها است و باید این موضوع را جدی بگیریم».[۲۵] ب
مربی بهداشت شما :لیلی مروری
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.